Esin ÇETİNEL
Robotlar hayatın her alanına girmeye başladı. Özellikle yoğun insan gücünün kullanıldığı birçok alanda artık insan riskini azaltan, daha az hata yapan, zamandan tasarruf imkânı sunan ve daha az maliyetli yapay zekâlarla hizmet ve ürünler hayata geçmeye başladı. Son yıllarda bu alanı en yoğun kullananlardan biri de kuşkusuz finansal kuruluşlar oldu. Artık bankalar neredeyse her işlem ve hizmetinde yapay zekâyı kullanırken, fon yönetimi alanında da yine yapay zekâ veya diğer adıyla robotlar hayatımıza girmeye başladı.
Bireysel emeklilik sistemi de son yıllarda robot teknolojilerine hızla adapte olan sektörlerin başında geliyor. Neredeyse tüm hizmetlerini dijitale taşıyan sektör BES fonlarının yönetimini de yine robotlara bırakmaya başladı. Ancak burada yanlış anlaşılmasın; robotlar tarafından yönetilen fonların altyapısını yine mali piyasalara hâkim uzmanlar hazırlıyor ve aynı zamanda yönetiyor. Finansal kurumlar, uzman para yöneticileri tarafından uygulanan matematiksek kurallar ve algoritmalar kullanılarak yaratılan finansal modeller sayesinde kişilere yatırım önerilerinde bulunuyorlar.
Burada en temel değişken ise yatırımcıların risk profilleri… Fon önerileri farklı risk profillerine göre büyük farklılıklar gösteriyor. Bu nedenle BES fonunun yönetimini robotlara teslim etmek isteyen kişilere kurumlar öncelikle risk analizi yapıyor. Yani kişilerin risk algısı ölçülüp buna göre fon önerisinde bulunuyorlar. Fon yönetiminde robotları tercih edenlere aslında iki farklı hizmet sunuluyor. Siz ya BES fonlarınızın yönetimini robotlara teslim ediyorsunuz veya robotlar tarafından seçilen fonlar içinde son kararı siz veriyorsunuz. Bu her iki durumda da BES şirketleri size değişen fon portföyünüzle ve getirileriyle ilgili olarak düzenli olarak bilgi veriyor.
Getiriler daha yüksek
Bireysel emeklilik sistemi kişilerin tasarruflarının orta ve uzun vadeli değerlendirilmesi amacıyla kurulmuş bir sistem. Ancak burada doğru fon seçimi ve değişen piyasa ortamına bağlı olarak fon içeriklerinin değiştirilmesi getiriler üzerinde belirleyici oluyor. Bu nedenle sektörde robot fon yönetimi ve danışmanlık hizmetleri çok ön plana çıkmaya başladı.
Yapılan araştırmalar da robotlar tarafından yönetilen fonların daha yüksek getiriye kavuştuğunu gösteriyor. Kurumlar arasında farklılıklar yaşanmasına karşın robotlar tarafından yönetilen fonların en klasik yatırım aracı olan mevduatın ve enflasyonun üzerinde getiri sağladığı görülüyor. Sektör temsilcilerine göre finansal okuryazarlığı zayıf, mali piyasaları yakından takip etme fırsatı olmamasına karşın BES fonlarını kendi yönetenlere göre robotları tercih edenlerin getirilerinde ise önemli farklılıklar var. Bazı kurumlarda bu oranlar iki katına kadar yükselebiliyor.
300 bin kişi robotu seçti
Bu nedenle son yıllarda BES fonlarının yönetiminde robotları tercih edenlerin sayısında ciddi artış yaşandığını söyleyen Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer, bugüne kadar yaklaşık 300 bin müşterilerinin fonlarını robotlara emanet ettiğini söylüyor. Garanti BBVA Emeklilik halihazırda Fon Koçu olarak adlandırdığı robo danışmanı aracılığıyla yatırımcılara yatırım önerilerinde bulunuyor.
Robot olarak adlandırılan robo danışmanlığın matematiksel kurallar ve algoritmalar kullanılarak yaratılan finansal modeller olduğunu söyleyen Burak Ali Göçer, profesyonel para yöneticilerinin Fon Koçu’nu takip edip kontrol ettiğini söylüyor. Fon Koçu’nun piyasaları takip edip müşterilerinin yatırım konusundaki tercihlerine göre fon paketi önerisinde bulunduğunu söyleyen Göçer, “Dileyenler bu önerilere göre fon dağılım değişikliği yapabiliyor” diyor. Firma geçen yıl bu ürünü geliştirerek Otomatik Fon Koçu’nu hayata geçirdi. Bu ürünü seçen BES müşterileri fonlarının dağılımını değiştirme hakkını Fon Koçu’na devredebiliyor.
Bu sayede katılımcıların ayrıca bir işlem yapmadan BES birikimlerini Fon Koçu’nun önerilerine göre otomatik olarak yönetilmesi imkânına kavuştuğunu ifade eden Burak Ali Göçer, sözlerini şöyle sürdürüyor; “Robot tercih edenlerin getirilerinin daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Burada öncelikle müşterimizin yatırım beklentisi ve risk algısını anlamaya yönelik bir anket yapıyoruz. Fon Koçu’nun fon önerileri müşterinin bu anket sonucunda çıkan profil özelliklerine göre belirleniyor. Fon Koçu’nda 32 farklı profil var.
Bu profillerden hangisi size uygunsa, o profili öneriyor. Müşterimize arama, SMS, e-posta, mobil, internet gibi tercih ettikleri kanallar üzerinden, ulaşıyoruz. Hem önerimizi hem de bu öneriyi neden yaptığımızı anlatıyoruz.” Göçer’in verdiği bilgiye göre, BES müşterilerinin risk anlayışına bağlı olarak getiriler duruma göre mevduat faizlerinin veya enflasyonun iki katına çıkabiliyor.
Türkiye 44’üncü sırada yer alıyor
nsan kaynakları yönetim danışmanlığı firması Mercer’ın CFA Enstitüsü ve Monash Finans Araştırmaları Merkezi’nin (MCFS) iş birliğiyle gerçekleştirdiği ‘Küresel Emeklilik Endeksi Raporu’nun sonuçları açıklandı. Dünya nüfusunun yüzde 64’ünü kapsayan 47 emeklilik sisteminin karşılaştırıldığı raporun sonuçlarına göre; yapay zeka emeklilik sonuçlarını iyileştiriyor. Türkiye raporda 44’üncü sırada yer alıyor.
Yatırım yöneticilerinin operasyonları ve kararlarında yapay zekâ alanının genişlemesinin, daha verimli ve daha bilgili karar alma süreçlerine yol açacağına dikkat çeken Mercer Kıdemli Ortağı ve araştırmanın başyazarı Dr. David Knox, “Bu da potansiyel olarak emeklilik planı üyelerine daha yüksek reel yatırım getirisi sağlayabilir. Ancak yapay zekâ tek başına sorunların çözümü değil. Her zaman insan gözetimine ihtiyaç duyulacaktır. Bu risklere rağmen, yapay zekâ emeklilikte daha yüksek bir yaşam standardı sunma fırsatını içerir ve bu da tüm emeklilik sistemleri için önemli bir hedef” dedi.
